1945–2006

Historia akademickiej medycyny sądowej w Łodzi rozpoczęła się dopiero po II Wojnie Światowej, choć już znacznie wcześniej, w latach 1912-1917, działał w naszym mieście późniejszy luminarz medycyny sądowej prof. Wiktor Grzywo-Dąbrowski. Zanim przeniósł się on do Warszawy by w roku 1921 zostać powołanym na stanowisko profesora nadzwyczajnego Katedry Medycyny Sądowej Uniwersytetu Warszawskiego – od roku 1912 był ordynatorem szpitala psychiatrycznego w Kochanówku pod Łodzią (obecnie jest to część administracyjna miasta) i prosektorem miasta Łodzi, wykonując sądowo-lekarskie sekcje zwłok dla potrzeb organów ścigania. Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, że sądowo-lekarskie sekcje zwłok były wówczas wykonywane w tym samym budynku, który obecnie – po rozbudowie – jest siedzibą Katedry Medycyny Sądowej.

Po II Wojnie Światowej – jako pierwsza w Polsce – powstała Katedra Medycyny Sądowej w Lublinie pod kierownictwem prof. Sergiusza Schilling-Siengalewicza (jesień 1944 r.), a nieco później wznowiły swoją działalność Katedry w Warszawie, Krakowie i Poznaniu (wiosna 1945 r.). W Łodzi Katedra Medycyny Sądowej powstała kilka miesięcy później – w sierpniu 1945 r. W następnym roku powstały jeszcze dwie Katedry, w Gdańsku i Wrocławiu, co zakończyło na wiele lat proces tworzenia akademickich Katedr Medycyny Sądowej.

Katedra Medycyny Sądowej w Łodzi działała od sierpnia 1945 r. pierwotnie w ramach Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Łódzkiego, który w dniu 12 pażdziernika 1945 r. uroczyście otworzył swój pierwszy rok akademicki. Z dniem 1 października 1950 r. powstała na bazie Wydziału Lekarskiego nowa uczelnia – Akademia Medyczna w Łodzi. W kolejnym roku powołano w jej ramach Fakultet Wojskowo-Lekarski – Wojskowe Centrum Wyszkolenia Medycznego (WCWMed), które stało się zalążkiem Wojskowej Akademii Medycznej. W tym okresie Katedra Medycyny Sądowej w Łodzi prowadziła zajęcia dydaktyczne zarówno dla studentów Wydziału Lekarskiego, jak i studentów Fakultetu Wojskowo-Lekarskiego. W roku 1958 doszło do wydzielenia się tego Fakultetu i powołano nową uczelnię – Wojskową Akademię Medyczną z odrębną Katedrą Medycyny Sądowej. Taki stan utrzymał się przez ponad 40 lat, aż do 1 października 2002 r., kiedy to na mocy Ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. (Dz. Ustaw nr 141, poz. 1184 z dnia 5 września 2002 r.) połączono Akademię Medyczną i Wojskową Akademię Medyczną w Uniwersytet Medyczny w Łodzi.

Katedra Medycyny Sądowej rozpoczęła swą działalność we wspomnianym już powyżej budynku, gdzie pracował prof. Grzywo-Dąbrowski, przy ul. Sędziowskiej 18a, przeniosła się następnie do budynku Collegium Anatomicum przy ul. Narutowicza 60, po czym w styczniu 1969 r. powróciła do pierwotnej siedziby przy ul. Sędziowskiej, którą w międzyczasie powiększono dobudowując piętro. W tym też budynku znajduje się do dnia dzisiejszego.

Pierwszym kierownikiem Katedry był prof. Wacław Lewiński, uczeń profesorów Sergiusza Schilling-Siengalewicza i Wiktora Grzywo-Dąbrowskiego. Zajmował on to stanowisko bardzo krótko, bo od powstania Katedry do maja 1947 r., kiedy zmarł.

Kolejnym kierownikiem został prof. Bronisław Puchowski, który prowadził Katedrę przez dwa dziecięciolecia, od roku 1947 do 1967, kiedy to przeszedł na emeryturę. Był on również uczniem profesora Sergiusza Schilling-Siengalewicza. Prof. Puchowski habilitował się w roku 1947 na podstawie rozprawy: O zatruciu tlenkiem węgla. Był on również promotorem 3 przewodów doktorskich: 1) dr. n. med. Jerzego Ernesta (1951) Śmierć wskutek zatoru powietrznego, 2) dr. n. med. Zygmunta Fiedorczuka (1963) Obkurczenie jelit jako objaw anatomopatologiczny zatrucia alkoholem metylowym oraz jego przyczyny i 3) dr n. med. Aurelii Garbowskiej-Górskiej (1967) O tak zwanym pośmiertnym obrzęku płuc oraz innych zmianach pośmiertnych w płucu szczura białego.

Po przejsciu na emeryturę prof. Puchowskiego Katedrę objął jego uczeń prof. Zygmunt Fiedorczuk (w latach 1967-1972 był on p.o. kierownika), który zajmował to stanowisko do swego przejścia na emeryturę w roku 1990. Prof. Fiedorczuk habilitował się w roku 1970 na podstawie rozprawy: Wchłanianie magnezu z przewodu pokarmowego królików po wprowadzeniu dodwunastniczym hipertonicznych roztworów wodnych siarczanu magnezowego. Był on promotorem przewodu doktorskiego: dr. n. med. Janusza Skórniewskiego (1972) Zróżnicowanie serologiczne ludności regionu łódzkiego. W tym samym roku doktoryzował się również drugi pracownik Katedry dr n. med. Mirosław Kosicki na podstawie rozprawy: Zmiany patomorfologiczne w narządach wewnętrznych szczura białego w ostrym zatruciu trójchloroetylenem i określanie stopnia toksyczności tego związku, promotor: prof. dr hab. Leszek Woźniak.

Po odejściu prof. Fiedorczuka, w latach 1990-1997 p.o. kierownikiem Katedry została jego uczennica – dr n. med. Aurelia Garbowska-Górska.

Z dniem 1 grudnia 1997 roku kolejnym kierownikiem Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej został prof. Stefan Szram, kierujący nim przez blisko dekadę do swego przejścia na emeryturę w dniu 30 września 2006 r. Prof. Szram habilitował się w roku 1977 na podstawie rozprawy Badania morfologiczne i biochemiczne serca w ostrym doświadczalnym zespole mocznicowym. Był on promotorem w 12 przewodach doktorskich, w tym w 5 przeprowadzonych już podczas pracy w Katedrze i Zakładzie Medycyny Sądowej ( 1) Agnieszka P. Jurczyk: Analiza porównawcza wybranych parametrów stresu oksydacyjnego i układu antyoksydacyjnego oraz ocena ilościowa i jakościowa morfodynamiki uszkodzeń wątroby u szczurów w przewlekłej intoksykacji glikolem etylenowym, metanolem i etanolem, 2004; 2) Beata Jankowska: Ocena morfodynamiki uszkodzeń i wybranych parametrów stresu oksydacyjnego w nerce szczura w przewlekłej intoksykacji glikolem etylenowym, metanolem i etanolem, 2004; 3) Adam Prośniak: Badania nad wydajnością różnych metod izolacji DNA i ocena ich przydatności w genetyce sądowej, 2004; 4) Ewa Meissner: Badania nad wybranymi parametrami stresu oksydacyjnego i układu antyoksydacyjnego oraz morfodynamiką uszkodzeń serca w przewlekłej doświadczalnej intoksykacji etanolem, metanolem i glikolem etylenowym, 2005; 5) Maciej Barzdo: Ocena wybranych parametrów stresu oksydacyjnego i układu antyoksydacyjnego oraz ilościowa i jakościowa ocena morfodynamiki uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego szczurów w przebiegu przewlekłej doświadczalenej intoksykacji etanolem, metanolem i glikolem etylenowym, 2005). Ponadto w początkowym okresie kierowania Katedrą i Zakładem przez prof. Szrama 2 jego asystentów obroniło prace doktorskie w innych jednostkach ( 1) Łukasz Antoszczyk: Badania nad rolą miofibroblastów w patogenezie włóknienia śródmiąższowego w wybranych glomerulopatiach pierwotnych, 1999, promotor: prof. dr hab. Marian Danilewicz; 2) Renata Jacewicz: Polimorfizm systemów VNTR: D7S21, D12S11 i D5S110 i jego zastosowanie w dochodzeniu ojcostwa, 2001, promotor: prof. dr hab. Danuta Miścicka-Śliwka). W roku 2004 pod opieką prof. Szrama habilitował się Jarosław Berent na podstawie rozprawy: Biostatystyczna interpretacja badań genetycznych w dochodzeniu ojcostwa dla przypadków bliskiego pokrewieństwa pozwanego mężczyzny i ojca biologicznego.

W ramach Katedry Medycyny Sądowej do 2005 r. funkcjonował tylko jeden zakład – Zakład Medycyny Sądowej. W tym to roku uchwałą Senatu Uniwersytetu Medycznego powołany został jeszcze drugi zakład – Zakład Orzecznictwa Sądowo-Lekarskiego i Ubezpieczeniowego. Po wygraniu konkursu kierownikiem nowego zakładu został prof. Jarosław Berent, który kierował nim do końca roku akademickiego 2005/2006. W tym czasie w Katedrze stopień doktora uzyskała Magdalena Spólnicka na podstawie rozprawy: Polimorfizm STR niekodującego regionu genu ludzkiego hormonu wzrostu (HUMGHCSA) i jego wykorzystanie w identyfikacji osobniczej, 2006, promotor: prof. dr hab. Jarosław Berent. Ponadto po zdaniu egzaminu państwowego w sesji jesiennej 2005 r. dr n. med. Agnieszka Paula Jurczyk uzyskała tytuł specjalisty medycyny sądowej (kierownik specjalizacji: prof. dr hab. Jarosław Berent).

ssWartymi krótkiego choćby wspomnienia są również koleje „wojskowej” gałęzi łódzkiej medycyny sądowej. Wspomniany już wyżej prof. Bronisław Puchowski organizował pod koniec lat 50-tych także Katedrę Medycyny Sądowej Wojskowej Akademii Medycznej. Pierwszym kierownikiem tejże Katedry został prof. Walenty Lewkowski (do roku 1985), a po nim doc. Edmund Orszański (1985-1988). Po odejściu doc. Orszańskiego kierownikiem został dr n. med. Jan Dzida i był nim aż do swego przejścia na emeryturę, co zbiegło się z połączeniem w 2002 r. obu łódzkich uczelni medycznych.